geen plek om het hoofd neer te leggen
Deze “Nieuwgriekse” uitdrukking betekent “zo arm als een kerkrat zijn” en stamt uit de Bijbel. Deze schrijfwijze stamt overigens uit een vroegere periode van het Nieuwgrieks, hetgeen je kunt zien aan bijvoorbeeld de slot-ν en de werkwoordsvorm κλίναι. De originele, Griekse Bijbelvertaling luidde οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ. Ook in het Nederlands komt deze uitdrukking voor. Je kent misschien nog uit mijn post “over koetjes en kalfjes” de betekenis van κεφαλή – hoofd. Κλίναι is een oude infinitief, een hele werkwoordsvorm en komt van het werkwoord κλίνω. In het Nieuwgrieks komen dergelijke werkwoordsvormen niet meer voor, behalve in vaak “versteende” (oude) uitdrukkingen. Het werkwoord κλίνω betekent “neigen, hellen, buigen” en het vormt de basis voor ons woordje “kliniek”. Van dit werkwoord κλίνω stamt namelijk ook het zelfstandig naamwoord η κλίνη dat “bed” betekent. In het Grieks bestaat ook het alledaagse woord το κρεβάτι voor bed. Dit woordje κλίνη wordt vooral gebruikt in het hotelwezen en de medische wereld (hoe kan het ook anders!). Nu hoop ik voor iedereen dat het gebruik van dit woord beperkt zal blijven tot het hotelwezen, waar je het woord tegen kunt komen als μονόκλινο, een samenstelling van μονο- alleen, enig en κλίνη oftewel eenpersoonskamer en δίκλινο van δις – δύο twee en κλίνη oftewel een tweepersoonskamer.
De herbergier, Procrustes of zoals de echte Griekse naam luidt Προκρούστης zul je niet (meer) tegenkomen, alleen nog in uitdrukkingen. Gelukkig maar. Deze mythologische herbergier zou voorbijtrekkende reizigers gevangen genomen hebben en vastgebonden hebben op een bed. Zodra zij langer waren dan het bed, dan werden de uitstekende delen afgesneden; waren zij korter dan het bed, dan werden ze opgerekt tot de lengte van het bed. Maar zoals vaker gebeurt met mythologische figuren is hij vereeuwigd in een uitdrukking, namelijk προκρούστεια κλίνη (ook στην κλίνη του Προκρούστη). Hiermee geef je dan aan dat iemand de feiten of onderzoeksresultaten voor een bepaald doel willekeurig wijzigt of gewijzigd heeft. Snap je dat ik altijd een beetje moeite heb met het (Engelse) woord “clinic” dat wij ook steeds meer gaan gebruiken voor “les of workshop”? Ik heb dan altijd het idee dat ik op een pijnbank lig…..
Geef een antwoord